فیلم | روش‌های تدبر در قرآن / تزکیه یا تعلیم؛ کدام مقدم است؟

به گزارش ایکنا، اسماعیل عاکفی، پژوهشگر علوم قرآنی، در پانزدهمین جلسه روش‌های تدبر در قرآن به بیان یکی از تکنیک‌های تدبر در قرآن پرداخته که متن و فیلم آن در ذیل آمده است؛

«بسم الله الرحمن الرحیم

در این جلسه درباره «واو» صحبت می‌کنیم و مثالی را با توجه به آیه دوم سوره جمعه بیان می‌کنم.

چنین گفته می‌شود که تزکیه، مقدم بر تعلیم است و برای اثبات آن به آیه «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» اشاره می‌کنند، اما آیا به درستی تزکیه، مقدم بر تعلیم است؟

این کنار هم بودن تزکیه و تعلیم، در سه جای دیگر قرآن کریم نیز آمده است. در آیات 151 سوره بقره و 164 سوره آل عمران مشابه سوره جمعه، تزکیه مقدم بر تعلیم است، اما در آیه 129 سوره بقره، تعلیم، قبل از تزکیه آمده است.

اگر بگوییم تزکیه مقدم است، پس این تناقض در آیه 129 سوره بقره را چگونه توضیح دهیم؟ پس این اشتباه است که این موضوع تقدم تزکیه و تعلیم را فقط به قرآن استناد کنیم. پس وظیفه این واو چیست؟ وظیفه آن این است که بگوید هر دو یعنی تزکیه و تعلیم مهم هستند، ولی این واو تقدم را نشان نمی‌دهد. درست است که بزرگانی از جمله امام خمینی(ره) فرمودند: تزکیه مقدم بر تعلیم است، منتهی ایشان به عنوان یک اسلام‌شناس از مجموع آنچه که از اسلام فهمیده‌اند، تزکیه را مقدم می‌دانند، چرا که اگر تزکیه نباشد، علم توحیدی بی‌فایده است، در حالی که در بسیاری از مواقع، تزکیه از مسیر تعلیم به دست می‌آید؛ مثلاً یکی از مهمترین و مطمئن‌ترین راه‌های تزکیه، نماز‌ است و در ابتدا باید اقامه نماز و قرائت قرآن که در نماز نیز استفاده می‌شود، یاد گرفت.

واو، وظیفه‌ عطف دارد و معنای مقدم و غیر‌ مقدم از آن غلط است. اما چرا این آیات را مثال زدیم؟ چون موارد دیگری نیز در قرآن هست که بین آن واو است و برخی مقدم و غیرمقدم در نظر می‌گیرند که با این مثال ثابت کردیم که این برداشت، غلط است. اما اگر «فا» بین دو کلمه بیاید مانند جاء الحسن فالحسین به این معناست که حسن آمد و پس از او حسین آمد.

پس بیاموزیم که خیلی پیرایه به قرآن نبندیم که یکی مقدم بر دیگری است، شاید با هم باشند، شاید بحث تقدم و تأخر در آن مطرح نباشد و حتماً باید به قسمت‌های دیگر آیه هم توجه کرد.»

یادآور می‌شود، مباحث روش‌های تدبر در قرآن با تدریس اسماعیل عاکفی، مدرس و پژوهشگر قرآنی، به همت ایکنا و با همکاری استودیو مبین جهاددانشگاهی روزهای یکشنبه و پنجشنبه منتشر می‌شود.